Sayıştay Dizisi (2) - Vakıflar: Ecdadımızın emanetlerine, tuvalet ve kafe 'kondu'!

MAHİR DİNÇ

Eylül 2021’de Sayıştay’ca açıklanan “Vakıflar Genel Müdürlüğü 2020 Raporu”, ecdadımızın azapta olduğunu, şehit çocuğu olmadığı halde 177 çocuğa şehit yakını bursu verildiğini ve vergiden muaf olma yükümlülüklerini yerine getirmeyen vakıfların idarece Maliye Bakanlığı’na bildirilmediğini ve muafiyetlerinin sürdüğünü ortaya koydu.

Rapor, , İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Koruma Kurulu’nun resmi uyarı yazılarına rağmen,  tarih mirasımızın, bizzat Vakıflar İdaresi tarafından ‘saygısızca’, ihalesiz ve uygunsuz şekilde tuvalet ve kafeterya olarak işletilmekte ısrar edildiğini suçüstü olarak kanıtlayan tespitler içeriyor.

Sayıştay Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü için 2020 yılı hesaplarını kapsayan “2020 Yılı Denetim Raporu”nu internet sitesi üzerinden kamuoyuna duyurdu. 14 birimden oluşan merkez teşkilatı ve 25 bölge müdürlüğü ile 1 işletme müdürlüğünden oluşan taşra teşkilatına sahip Vakıflar Genel Müdürlüğü hakkında, Eylül 2021 tarihli 72 sayfalık raporda, denetim görüşüne dayanak ve diğer bulgular şöyle sıralandı:

• İdare tarafından başka kurumlara tahsis edilen veya başka kurumlarca idareye tahsis edilen taşınmazların muhasebe kayıtlarının yapılmaması.
• Genel bütçeye aktarılacak idari para cezalarının emanetler hesabında takip edilmesi.
• Bazı taşınırların taşınır kayıtlarının bulunmaması.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün mülkiyetindeki bazı taşınmazların kiraya verilmesinde hatalı uygulamaların olması. Bazı taşınmaz kiralamalarında Bakanlık Uygun görüşünün alınmaması.  Kiraya verilen veya tahsis edilen taşınmazların sigortalarının yaptırılmaması.
• İdarenin uzun süreli kiralama işlerinde kontrol eksikliklerinin bulunması.
• Zamanında ödenmeyen taşınmaz kiralarına hatalı gecikme zammı oranlarının uygulanması, zamanında ödenmeyen bazı taşınmaz kiralarında hatalı uygulamaların olması.
• Vakıf taşınmazlarının kira artışında ve tahsislerde hatalı TÜFE oranlarının uygulanması.
• Bazı taşınmazlarda idareden izin alınmadan ek ticari faaliyetler yapılması suretiyle fonksiyon değişikliğine gidilmesine rağmen kiraların güncellenmemesi.

FORMULA  1 PİSTİ İHALESİNDE ÖNGÖRÜLEN

OTEL VE KONAKLAMA EVLERİ YAPILMADI

15 YILDIR GEÇİCİ KABULÜ YAPILMADI

Genel Müdürlük tarafından verilen öğrenci burslarına ve ihale usullerine ilişkin önemli tespitlerin yer aldığı bulgulara, şu tespitlerle devam edildi: 

• Formula 1 pisti ihalesinde öngörülen otel, konaklama evlerinin yapılmaması, Herhangi bir müeyyide uygulanmaması ve Geçici Kabulün 2006’dan beri yapılmaması.
• Yap-işlet-devret modeliyle yaptırılan hastane işinde sözleşmeye aykırı ek işletme süresi verilmesi.
• Genel Müdürlükçe verilen burslarla ilgili belirlenmiş usul ve esaslara aykırı uygulamaların bulunması.
• Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi’nin Vakıflar Meclisi’nce belirlenen yükümlülüklerinin takibinin yapılmaması.
• Vergi muafiyeti şartlarını kaybetmiş vakıflara ilişkin bilgilerin paylaşılmaması.
• Kiraya verilen taşınmazların nazım hesaplarda izlenmemesi.

ESKİ VAKIF ESERLERİNE ZARAR VERENLERE

YAPTIRIM UYGULANMADI

VE YAPILAR DÜZELTİLMEDİ

• Eski eserlere inşai ve fiziki müdahale yapan kişilere müeyyide uygulanmaması ve bu eserlerin eski haline getirilmesi için gerekli girişimlerde bulunulmaması.
• Bazı taşınmazların cins tashihi işlemlerinin yapılmaması, kira süresi biten taşınmazların ihale yapılmaksızın süre uzatımı yoluyla aynı kişilere kiraya verilmesi.
• Kurum tarafından yapılan kiralamalarda hatalı uygulamaların olması, süresi dolan teminat mektuplarının kayıtlardan çıkarılmaması.

ÇOĞU ‘FETÖ’DEN VAKIFLARA

GEÇEN TAŞINMAZLAR İDARECE,

İHALE KANUNU’NA AYKIRI KİRALANMIŞ

Raporda, 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrasında, çoğunluğu FETÖ Terör Örgütü bağlantılı olan mülklerin durumunu düzenleyen Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait 2017/7 Sayılı Genelge ile özellikle 667 Sayılı KHK ile mülkiyeti Hazine’ye geçen 192 taşınmazın; 51/g olarak bilinen “pazarlık usulü”yle kiraya verildiği, bu durumun 2886 Sayılı İhale Kanunu’na aykırılık teşkil ettiği tespiti yer aldı.

ECDAD YADİGARI ESKİ VAKIF ESERLERİ

ALLAHA HAVALE EDİLMİŞ, DENETİM YAPILMAMIŞ

İdarenin uzun süreli kiralama işlerinde de kontrol eksiklikleri bulunduğuna dikkat çekilen raporda, Vakıf Kültür Varlıklarının Restorasyon ve Onarımı Karşılığında Kiraya Verilmesi İşlemlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte düzenlenen hükümlere İdarece uyulmadığı vurgulanarak şu ifadelere yer verildi: 

“Yapılan denetimlerde, restorasyon veya onarım karşılığı kiralama işlemleri ile yapım veya onarım karşılığı kiralama yöntemlerinde işletme dönemine ait İdarenin kontrollük ve denetim zafiyetinin olduğu, fiziki denetimler sonucunda bazı işlerde Yüklenicilerin işletme dönemindeki bu kontrollük zafiyetinden faydalanarak İdareden izin almadan onaylı projelerde yer almayan imalatlar yaptığı ve sözleşmede yer almayan gelir getirici faaliyetlerde bulundukları, bunun yanında şartname ve sözleşmede işletme dönemine ait kontrollüğün kimler tarafından, nasıl, hangi dönemlerde ve ne şekilde yapılacağına dair belirlenmiş bir yöntem ve organizasyon bulunmadığı görülmüştür.”

KANUNİ’NİN, HÜRREM’İN, MİMAR SİNAN’IN HASEKİ HAMAMI ESERİNE; ‘ECDAD YERİNE, HACET’ DİYEN İDARECE SAYGISIZLIK YAPILDI!

İHALESİZ VE İZİNSİZ TUVALET VE KAFETERYA YAPILDI

Eminönü Sultanahmet’te Ayasofya  ve Sultanahmet Camii arasındaki alanda, Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan Haseki Hamamı’nın hikayesi ise tam bir ‘hazin hikaye’ olarak raporda yer aldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce, belediyeye ait bir parselin, Haseki Hamamı’nın doğal uzantısı olduğu için Vakıflar idaresine devri ardından, Vakıflar Müdürlüğü tarafından bu parselin hemen “ihale gerçekleştirilmeden” ve gerekli izinler verilmediği halde çay bahçesi ve tuvalet olarak kullanılması için yükleniciyle sözleşme yaparak kiraladığı, raporda yer aldı. 

Üstelik, yüklenici tarafından ilgili parselde kafe-restoran yapılmasına ilişkin ‘fonksiyon değişikliği” talebi 4 Numaralı Koruma Kurulu’nca reddedilmesine ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce Vakıflar İdaresi’ne değişik tarihlerde “devir amacına uygun olmayan ticari faaliyetin sonlandırılması için resmi yazılar yazmasına rağmen; Sayıştay denetçisi tarafından da yapılan yerinde denetimlerle “tuvalet ve kafeterya işletmesinin faaliyetine devam ettiği”, Vakıflar İdaresi’nin “bu konuda gerekeni yapmadığı” raporda not edilen hususlar arasında yer aldı.

ŞEHİT ÇOCUĞUNA BURS İSTİSMAR EDİLDİ!

ŞEHİT ÇOCUĞU OLMADIĞI HALDE 177 ÖĞRENCİ

HAKSIZ ŞEKİLDE EĞİTİM YARDIMI ALDI!

Raporda, Vakıflar İdaresi’nin “şehit ailelerine küfretmekten beter bir uygulama”nın da odağı haline geldiğini ortaya koyan şu tespitler yer aldı: 

“Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce vakfiyelerde yer alan hayır şartlarının yerine getirilmesi amacıyla, ailelerinin maddi durumu yeterli olmayan, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda örgün eğitim gören öğrencilere yapılan eğitim yardımında öğrencilerin ve aile bireylerinin başvuru formunda beyan ettiği bilgilerden şehit çocuğu olduğuna ilişkin beyanın kontrol edilmediği ve şehit çocuğu olmamasına rağmen toplam 177 öğrencinin haksız yere eğitim yardımı aldığı tespit edilmiştir.”

Sayıştay Denetçileri, bu duruma ilişkin idareye şu uyarı ve tembihatlarda bulundu: “Eğitim yardımı verilmesinde öğrenci ve aile bireylerinin başvuru formunda beyan ettiği bilgilerin teyit edilmesi, gerçeğe aykırı beyanda bulunarak eğitim yardımı alan öğrencilerin eğitim yardımının kesilmesi, burslarla ilgili belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak hareket edilmesi gerekmektedir.”

BEZMİALEM VALİDE SULTAN’IN

KEMİKLERİNİ SIZLATAN  VAKIF ÜNİVERSİTESİ

TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ’NİN 

FAKİR HASTALARA BİR “ÖLSÜNLER”

DEMEDİĞİ KALMIŞ!

Raporda, Padişah 2. Mahmud’un eşi (ikinci Sultanı) ve Islahatların Sultanı Abdülmecid’in annesi Bezmialem Valide Sultan’ın adını taşıyan Bezmialem Valide Sultan Vakıf Üniversitesi’nin Tıp Fakültesi Hastanesi’nde,  kurucusunun vakfiyesindeki “gureba” şartı olarak bilinen “gariplere bakma şartını”nın unutulduğu da tespit edildi. 

Uygulamada Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinin 01.01.2020-31.12.2020 tarihleri arasında hasta verilerine bakıldığında, belirtilen sürede, 538 bin 775 muayene adedinden sadece 404’ününFAKİR HASTA (Oran % 0,00075); yine 746 bin 637 Poliklinik muayenesinden sadece 1.528’inin (Oran % 0,00205) FAKİR HASTA olduğu görüldü. 

Yine söz konusu dönemde, Hastane Sağlık Hizmetleri Toplam Bedeli olan 378 milyon 217 bin 262 Lira’nın sadece % 0,014027’üne denk gelen oranda, yani 5 milyon 305 bin 272 Lira’sının Fakir Hasta Sağlık Hizmetleri Bedeli olarak harcandığı görüldü.

Bu tabloya göre, aynı zamanda 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Vakıflar Meclisi’nin 405  Numaralı Kararı’na uyulmadığı; “sağlık hizmetinin % 20’sinin ücretsiz olarak fakir ve ihtiyaç sahibi kişilere verilmesinin sağlanması” şartının yerine getirilmediği ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve kontrolünün sağlanması gerektiği vurgulandı. 

VERGİDEN MUAF, ANCAK MEVZUATA UYMAYAN

VAKIFLARIN BİLGİLERİ

VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NCE

HAZİNE MALİYE BAKANLIĞI’NA BİLDİRİLMİYOR!

Ensar Vakfı (2012), Manevi ve İktisadi Kalkınma Vakfı(2013), Mahmud Esad Coşan Eğitim Kültür, Dostluk ve Dayanışma Vakfı (2014), Birlik Vakfı (2014), M.İhsan Arslan Vakfı (2014), İsmailağa Camii İlim Hizmet Vakfı (2015), Türkiye Gençlik Vakfı (2016), KADEM-Kadın ve Demokrasi Vakfı (2017), Nun Eğitim ve Kültür Vakfı (2018), Prof.Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı (2018), Seyyid Burhanettin Hazretleri Hizmet Vakfı (2021)  ve benzeri nitelikteki daha çok Türkiye’deki siyasi iktidara yakın çevrelerin son yıllarda, Cumhurbaşkanlığı kararıyla hak kazandığı “vergiden muaf”lık hususuyla ilgili olarak da, raporda, Vakıflar İdaresi’ne tenkit ifadeleri şu şekilde yer aldı:

 “Vergi muafiyeti tanınan vakıfların, 2018 ve 2019 yıllarında Vakıflar İdaresi’ne bildirdikleri EK-2 beyannamelerinde görülen brüt gelirleri ile giderleri karşılaştırıldığında, mevzuatta istenen düzeyde olmadığı söz konusu muafiyet şartlarını taşımayan vakıflara ilişkin bilgilerin Hazine ve Maliye Bakanlığı ile paylaşılmaması sonucu vergi muafiyetinin devam ettiği görülmüştür. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce vakıflarla ilgili bilgilerin Hazine ve Maliye Bakanlığı ile paylaşılması 4962 sayılı Kanunun 20.Maddesi ve bağlı tebliğlere uygun olacaktır.”